Salomo's val: Wanneer liefde God's plaats inneemt.

De wijze koning die zijn hart verloor

Salomo was een bijzondere koning. God had hem zelf aangewezen en gezegend met buitengewone wijsheid. Toen Salomo koning werd, bad hij niet om rijkdom of macht. Hij vroeg God slechts om wijsheid om het volk goed te kunnen leiden. Dit gebed behaagde God zo zeer dat Hij Salomo niet alleen wijsheid gaf, maar ook rijkdom en eer die geen koning voor of na hem zou evenaren (1 Koningen 3:11-13).

God verscheen zelfs persoonlijk aan Salomo. Stel je voor: de Schepper van hemel en aarde openbaart Zich aan jou. Salomo bouwde de tempel van de Levende God, het heiligste gebouw op aarde. Hij vernietigde afgodsbeelden en riep het volk op om de één ware God te dienen. Alles leek perfect.

Maar er gebeurde iets tragisch. Iets wat ons allen moet waarschuwen.

Het beginpunt van de val

De Bijbel vertelt ons zonder omwegen: "Maar koning Salomo had vele vreemde vrouwen lief" (1 Koningen 11:1). Let op dat woordje "maar", het markeert een keerpunt in zijn leven. Salomo hield van vrouwen die God hem verboden had. Niet zomaar vrouwen, maar "vreemde vrouwen", vrouwen die afgoden dienden, die andere goden aanbaden, die God vijandig gezind waren.

Wie waren deze vrouwen? De Bijbel somt ze op: "Benevens de dochter van Farao, Moabitische, Ammonitische, Edomitische, Sidonische en Hethitische vrouwen" (1 Koningen 11:1). Dit waren geen willekeurige volkeren. Dit waren de natiën waarvan God specifiek had gewaarschuwd: "Gij zult tot hen niet ingaan, en zij zullen tot u niet inkomen; zij zouden immers uw hart achter hun goden afkeren" (1 Koningen 11:2).

De oorsprong van de Moabieten

Laten we even stilstaan bij de Moabieten, want hun oorsprong laat zien hoe diep de zonde van deze volkeren ging. De Moabieten stamden af van Moab, die geboren werd uit een incestueuze relatie.

Na de vernietiging van Sodom en Gomorra woonde Lot met zijn twee dochters in een grot. Zijn dochters, bang dat ze kinderloos zouden blijven, bedachten een verschrikkelijk plan. Genesis 19:32-33 vertelt: "Kom, laat ons onze vader wijn te drinken geven en bij hem liggen, opdat wij van onze vader nageslacht in het leven behouden." Ze maakten hun vader dronken en lagen bij hem. Zo werd Moab verwekt, de vader van de Moabieten (Genesis 19:37).

Dit was het volk waar Salomo vrouwen uit nam. Vrouwen met een erfenis van zonde en afgoderij.

God's duidelijke waarschuwing

God had Israël niet voor niets gewaarschuwd tegen huwelijken met deze volkeren. Het ging niet om racisme of discriminatie. Het ging om geestelijke bescherming. Deze volkeren dienden afgoden, Astarte, Milkom, Kamos, Molech. Het waren demonen die zij aanbaden, geen goden die konden redden.

God zei: "Want zij zouden immers uw hart achter hun goden afkeren" (1 Koningen 11:2). Let op: God zegt hier niet "misschien" of "mogelijk". Hij zegt "zij zouden immers", het is een zekerheid. Als je je verbindt met mensen die God niet dienen, zullen ze je hart van God aftrekken.

De tragische werkelijkheid

En precies dat gebeurde. De Bijbel zegt zonder omwegen: "En hij had zevenhonderd vrouwen, prinsessen, en driehonderd bijvrouwen; en zijn vrouwen keerden zijn hart af" (1 Koningen 11:3).

Duizend vrouwen. Laat dat even bezinken. Zevenhonderd echtgenotes en driehonderd bijvrouwen. Elke dag kon Salomo bij een andere vrouw zijn en het zou bijna drie jaar duren voordat hij bij dezelfde vrouw terugkeerde. Dit was geen liefde, dit was obsessie. Dit was afgoderij van een andere soort.

En wat gebeurde er? "Want het geschiedde ten tijde toen Salomo oud geworden was, dat zijn vrouwen zijn hart achter andere goden afkeerden; en zijn hart was niet volkomen met de HEERE, zijn God, gelijk het hart van zijn vader David" (1 Koningen 11:4).

Wanneer oude getrouwheid wegsmelt

Hier ligt een pijnlijke waarheid. Het gebeurde "toen Salomo oud geworden was". Niet in zijn jeugd, toen hij misschien nog onervaren was. Niet aan het begin van zijn koningschap. Maar op hoge leeftijd, na decennia van wandelen met God, na het bouwen van de tempel, na alle wonderen die hij had meegemaakt.

Dertig, veertig, vijftig, misschien zestig jaar had Salomo God gediend. En toen liet hij zijn hart afkeren. Dit is een waarschuwing voor ons allemaal: het maakt niet uit hoe lang je al met God wandelt. Als je niet oppast, als je dingen in je leven toelaat die je van God af kunnen trekken, kun je je hart verliezen.

Het gaat niet om je leeftijd of je ervaring. Het gaat erom dat je je hart beschermt. Spreuken 4:23 waarschuwt ons: "Behoed uw hart boven al wat te bewaren is, want daaruit zijn de uitgangen des levens."

Van afbrekende naar opbouwende van afgoden

De ironie is pijnlijk. Salomo was bekend geworden als de koning die alle afgodsbeelden vernietigde. Overal in het koninkrijk had hij afgoden laten omhakken en vernietigen. Hij predikte tegen afgoderij. Hij riep het volk op tot de ware God.

Maar kijk wat er gebeurde: "Toen bouwde Salomo een hoogte voor Kamos, het verfoeide beeld der Moabieten, op de berg, die vóór Jeruzalem is; en voor Molech, het verfoeide beeld der Ammonieten. En alzo deed hij voor al zijn vreemde vrouwen, die voor haar goden rookten en offerden" (1 Koningen 11:7-8).

Dezelfde Salomo die afgoden vernietigde, bouwde ze nu weer op. Voor wie? Voor zijn vrouwen die aan deze afgoden offerden. Hij bouwde heiligdommen voor Kamos, voor Molech, voor Astarte, allemaal demonen die menselijke offers eisten, die kinderen in het vuur lieten werpen.

De Bijbel zegt in Galaten 2:18: "Want indien ik wederom opbouw hetgeen ik afgebroken heb, zo bewijs ik mijzelven een overtreder te zijn." Dat is precies wat Salomo deed. Hij werd een overtreder door op te bouwen wat hij had afgebroken.

Het gevaar van compromissen

Sommigen zeggen: "Maar Salomo hield toch nog van God? Hij diende toch nog steeds in de tempel?" Luister naar wat de Bijbel zegt: "En zijn hart was niet volkomen met de HEERE, zijn God" (1 Koningen 11:4).

Merk op: niet "zijn hart was helemaal niet meer bij God". Maar "niet volkomen". Salomo was niet helemaal afgevallen. Hij offerde waarschijnlijk nog steeds in de tempel. Hij bad misschien nog wel tot God. Maar zijn hart was verdeeld.

En verderop lezen we: "En Salomo deed dat kwaad was in de ogen des HEEREN, en volhardde niet den HEERE volkomen na te volgen, gelijk zijn vader David" (1 Koningen 11:6).

"Volhardde niet volkomen". Daar hebben we dat woord weer: volkomen. God vraagt niet om perfectie zonder fouten, maar om een onverdeeld hart. Hij vraagt om volledige toewijding, niet om gedeelde loyaliteit.

Jezus Christus zei het zo: "Niemand kan twee heren dienen; want of hij zal de ene haten en de andere liefhebben, of hij zal de ene aanhangen en de andere verachten. Gij kunt niet God dienen en de Mammon" (Mattheüs 6:24). Vervang "Mammon" maar met wat dan ook dat God's plaats probeert in te nemen.

De excuses die we maken

Excuus: "Het was cultureel geaccepteerd"

Sommigen beweren dat veelwijverij in die tijd normaal was, dat het cultureel geaccepteerd was. Maar God's wet stond boven de cultuur. God had specifiek bevolen in Deuteronomium 17:17, waar Hij spreekt over de koning: "Hij zal zich ook niet vele vrouwen vermenigvuldigen, opdat zijn hart niet afwijke."

God wist wat er zou gebeuren. Hij waarschuwde van tevoren. Cultuur is geen excuus om God's geboden te overtreden.

Excuus: "Hij had politieke redenen"

Anderen zeggen dat deze huwelijken politieke allianties vormden, dat het goed was voor het koninkrijk. Maar wat heb je aan een politiek sterk koninkrijk als je je ziel verliest? Jezus Christus vroeg: "Want wat zal het een mens baten, indien hij de gehele wereld gewint, en zijn ziel verliest?" (Marcus 8:36).

Salomo's "wijze" politieke huwelijken kostten hem zijn relatie met God. Geen politieke alliantie is dat waard.

Excuus: "God begreep zijn eenzaamheid"

Weer anderen proberen Salomo te verdedigen door te zeggen dat hij eenzaam was, dat hij liefde zocht. Maar duizend vrouwen? Dat is geen liefde zoeken, dat is een leegte proberen te vullen die alleen God kan vullen.

Augustinus schreef: "Onrustig is ons hart totdat het rust vindt in U, o God." Geen hoeveelheid menselijke liefde kan de plaats van God innemen. Salomo probeerde zijn hart te vullen met wat alleen God kon vullen.

Excuus: "Hij was maar een mens"

Dit excuus horen we vaak: "Salomo was maar een mens. We zijn allemaal zondig." Ja, we zijn allemaal zondig. Maar dat betekent niet dat we zonde goedpraten.

De Bijbel verbergt Salomo's zonden niet. Ze worden openbaar gemaakt als waarschuwing. 1 Korinthiërs 10:11-12 zegt: "Deze dingen nu zijn hun overkomen tot voorbeelden, en zijn beschreven tot waarschuwing voor ons... Zo dan, die meent te staan, zie toe, dat hij niet valle."

De toorn van God

De Bijbel zegt: "Dies werd de HEERE toornig op Salomo, omdat hij zijn hart afgekeerd had van den HEERE, de God Israëls, Die hem tweemaal verschenen was" (1 Koningen 11:9).

God was boos. Niet de mensen, God Zelf. En dat is wat ertoe doet. Je kunt de mensen tevreden houden, je kunt je reputatie behouden, je kunt zelfs wijsheid blijven uitspreken. Maar als God boos is, staat alles op het spel.

God was boos omdat Salomo Zijn waarschuwingen genegeerd had. God had hem tweemaal gewaarschuwd, tweemaal was Hij aan hem verschenen. En toch koos Salomo voor zijn eigen weg.

De vraag aan ons hart

Nu komt de vraag die we onszelf moeten stellen: Heeft iemand of iets God's plaats ingenomen in jouw leven?

Het hoeven geen duizend vrouwen te zijn. Het kan één persoon zijn. Het kan je werk zijn. Het kan geld zijn. Het kan je hobby zijn. Het kan je telefoon zijn, je sociale media, je eigen ambities.

Alles wat belangrijker wordt dan God, is een afgod. Alles wat je hart van God aftrekt, is gevaarlijk. En net als bij Salomo gebeurt het vaak geleidelijk. Je merkt het niet meteen. Maar stap voor stap, keuze voor keuze, trekt je hart weg van God.

Illustraties uit het dagelijks leven

De kikker in het water

Er is een bekend verhaal over een kikker. Als je een kikker in kokend water gooit, springt hij er meteen uit. Maar als je een kikker in koud water zet en het langzaam opwarmt, blijft hij zitten totdat hij gekookt wordt. Hij merkt de geleidelijke verandering niet op totdat het te laat is.

Zo werkt zonde ook. Salomo werd niet in één dag een afgodendienaar. Het begon met één verkeerde vrouw. Toen nog een. En nog een. Voor hij het wist, had hij er duizend en bouwde hij altaren voor afgoden.

De reiziger met te veel bagage

Stel je een reiziger voor die een lange reis moet maken. In het begin neemt hij alleen het noodzakelijke mee. Maar bij elke halte verzamelt hij iets nieuws: hier een interessante steen, daar een mooi stuk hout, verderop een verzameling herinneringen.

Langzaam maar zeker wordt zijn bagage zwaarder. Zijn pas wordt langzamer. Hij raakt uitgeput. Uiteindelijk kan hij nauwelijks nog vooruitkomen omdat hij te veel meedraagt.

Zo vergaat het ons spiritueel. We beginnen onze wandel met God met een licht hart, maar langzaam verzamelen we dingen: verkeerde relaties, slechte gewoonten, zondige patronen, wereldse ambities. Voor we het weten, kunnen we nauwelijks nog vooruitkomen in ons geloof.

De plant die naar het licht groeit

Planten groeien altijd naar het licht toe. Als je een plant in een donkere kamer zet met één klein raampje, zal de plant zich buigen en reiken naar dat lichtpuntje.

Zo zouden wij ook moeten zijn. Waar we ook zijn, in welke omstandigheden ook, we zouden altijd naar God moeten reiken, altijd naar Hem toe moeten groeien. Maar Salomo deed het omgekeerde. Hij had het volledige licht van God, maar koos ervoor zich af te wenden naar de duisternis van afgoderij.

Wat als het jou overkomt?

Misschien lees je dit en herken je jezelf in Salomo's verhaal. Misschien ben je ooit vurig voor God geweest, maar is je hart afgedwaald. Misschien hebben dingen of mensen de plaats van God ingenomen.

Er is hoop. Waar twee of drie dingen belangrijk zijn:

1. Erken de waarheid

Stop met excuses maken. Stop met je zonde goedpraten. Noem het bij de naam. Belijden betekent "hetzelfde zeggen als God". Zeg over je zonde wat God erover zegt (1 Johannes 1:9: "Indien wij onze zonden belijden, Hij is getrouw en rechtvaardig, dat Hij ons de zonden vergeve, en ons reinige van alle ongerechtigheid").

2. Keer je hart terug

Bekering betekent letterlijk "omdraaien". Stop met de richting waarin je ging en draai je om naar God. Handelingen 3:19 zegt: "Betert u dan en bekeert u, opdat uw zonden mogen uitgewist worden."

3. Verwijder de afgoden

Net zoals Salomo de afgoden had moeten verwijderen in plaats van erbij te bouwen, moeten wij alles verwijderen wat tussen ons en God staat. Dit kan pijnlijk zijn. Het kan betekenen dat je bepaalde relaties moet verbreken, bepaalde gewoonten moet opgeven, bepaalde ambities moet loslaten.

Maar onthoud: alles wat je opgeeft voor God is tijdelijk verlies voor eeuwige winst. Jezus Christus zei: "En een iegelijk, die huizen, of broeders, of zusters, of vader, of moeder, of vrouw, of kinderen, of akkers verlaten heeft, om Mijns Naams wil, die zal honderdvoud ontvangen, en het eeuwige leven beërven" (Mattheüs 19:29).

Het verschil met David

De Bijbel contrasteert Salomo met zijn vader David. Meerdere keren lezen we: "niet zoals zijn vader David". Wat was het verschil?

David zondigde ook. Hij beging overspel met Bathseba en liet haar man vermoorden. Dat waren ernstige zonden. Maar toen de profeet Nathan hem confronteerde, brak David direct. Psalm 51 is zijn berouwvolle belijdenis: "Ontzondig mij met hysop, en ik zal rein zijn; was mij, en ik zal witter zijn dan sneeuw... Schep mij een rein hart, o God! en vernieuw in het binnenste van mij een vasten geest" (Psalm 51:9, 12).

David's hart keerde terug naar God. Salomo's hart bleef verdeeld. David volhardde volkomen na God. Salomo deed dat niet.

Het gaat niet om het maken van fouten. We maken allemaal fouten. Het gaat om wat je doet wanneer je beseft dat je fout zit. Keer je terug naar God of blijf je vasthouden aan je zonde?

Een waarschuwing voor leiders

Dit verhaal is vooral ook een waarschuwing voor geestelijke leiders. Salomo was niet zomaar iemand, hij was de koning, de leider van God's volk, de bouwer van de tempel.

Als leiders vallen, vallen er velen met hen. Salomo's zonde beïnvloedde het hele koninkrijk. Na zijn dood splitste het rijk zich. De afgoderij die hij introduceerde, bleef het volk achtervolgen voor generaties.

Jakobus 3:1 waarschuwt: "Mijn broeders, wordt niet velen leraars, wetende, dat wij des te meer oordeel zullen ontvangen." Leiders hebben een grotere verantwoordelijkheid. Hun val heeft grotere gevolgen.

Het gevaar van geestelijke verslapping

Salomo's verhaal laat ook het gevaar zien van geestelijke verslapping. Hij begon zo goed. Hij had alles: wijsheid, rijkdom, eer, God's gunst. Maar hij werd zelfgenoegzaam. Hij dacht waarschijnlijk dat hij sterk genoeg was om deze vrouwen te hebben zonder beïnvloed te worden.

1 Korinthiërs 10:12 waarschuwt: "Zo dan, die meent te staan, zie toe, dat hij niet valle." Op het moment dat je denkt dat je sterk genoeg bent om met zonde te spelen, ben je het kwetsbaarst.

Het doet denken aan de woorden van Spreuken 16:18: "Hovaardigheid komt voor de verbreking, en hoogheid des geestes voor den val."

Bescherming voor je hart

Hoe beschermen we ons hart? Hoe voorkomen we Salomo's lot?

1. Blijf in God's Woord

Psalm 119:11 zegt: "Ik heb Uw toezegging in mijn hart verborgen, opdat ik tegen U niet zondige." God's Woord is onze bescherming. Het wijst ons op gevaren, het corrigeert ons, het houdt ons op het juiste pad.

2. Omring je met godvrezende mensen

Spreuken 13:20 zegt: "Wie met de wijzen omgaat, zal wijs worden; maar wie der zotten metgezel is, zal verbroken worden." Salomo omringde zich met vrouwen die God niet dienden. Het kostte hem zijn hart.

Omring jezelf met mensen die God liefhebben, die je aanmoedigen in je geloof, die je corrigeren wanneer je afdwaalt.

3. Wees waakzaam in gebed

Mattheüs 26:41 zegt: "Waakt en bidt, opdat gij niet in verzoeking komt; de geest is wel gewillig, maar het vlees is zwak." We hebben voortdurend gebed nodig. Niet alleen wanneer we in de problemen zitten, maar vooral wanneer alles goed gaat.

Salomo's probleem was niet dat hij arm was of vervolgd werd. Zijn probleem was voorspoed. In zijn rijkdom en vrede werd hij nonchalant met zijn hart.

4. Gehoorzaam God direct

Uitstel is gevaarlijk. Toen God Salomo waarschuwde tegen deze huwelijken, had Salomo direct moeten gehoorzamen. In plaats daarvan redeneerde hij waarschijnlijk: "Ik ben wijs genoeg om dit aan te kunnen. Ik zal hen niet laten beïnvloeden."

Maar God's geboden zijn er niet om te onderhandelen. Ze zijn er om te gehoorzamen. Wanneer God iets verbiedt, is dat voor onze bescherming.

De boodschap voor vandaag

Dit verhaal is duizenden jaren oud, maar de boodschap is actueler dan ooit. In onze kerkgemeente, De Waarheid Gods, zien we dezelfde patronen. Mensen beginnen goed, maar langzaam laten ze dingen in hun leven toe die hun hart van God aftrekken.

Het kunnen relaties zijn met ongelovigen (2 Korinthiërs 6:14: "Trekt niet op aan een ongelijk juk met de ongelovigen"). Het kan de liefde voor geld zijn (1 Timoteüs 6:10: "Want de geldgierigheid is een wortel van alle kwaad"). Het kunnen wereldse ambities zijn (1 Johannes 2:15: "Hebt de wereld niet lief, noch hetgeen in de wereld is").

Wat het ook is, het resultaat is hetzelfde: een verdeeld hart dat niet volkomen met God is.

Het bittere einde

De Bijbel vertelt ons niet of Salomo zich ooit bekeerde. Zijn boek Prediker, geschreven op hoge leeftijd, toont een man die alle aardse genoegens heeft uitgeprobeerd en ze allemaal "ijdelheid en kwelling des geestes" noemt (Prediker 2:17).

Hij eindigt met deze conclusie: "Van alles, wat gehoord is, is het einde van de zaak: Vrees God, en houd Zijn geboden, want dit betaamt alle mensen" (Prediker 12:13).

Het is mogelijk dat Salomo op het einde inzag wat hij had verloren. Maar hoeveel jaren verspilde hij? Hoeveel schade deed hij? Hoeveel mensen leidde hij naar afgoderij?

Laten we niet dezelfde fout maken. Laten we niet wachten tot we oud zijn voordat we beseffen wat echt belangrijk is.

Conclusie: Bewaar je hart

Het verhaal van Salomo is een dringende waarschuwing. Het maakt niet uit hoe wijs je bent, hoe gezegend je bent, hoe lang je al met God wandelt. Als je je hart niet bewaakt, kun je het verliezen.

Maar het is ook een verhaal van hoop. Want als Salomo met al zijn wijsheid kon vallen, dan is er ook hoop voor hen die gevallen zijn om weer op te staan. God's genade is groter dan onze zonde.

De vraag is: Wat kies je vandaag? Kies je voor verdeelde loyaliteit of voor een onverdeeld hart voor God? Kies je voor tijdelijke plezieren of voor eeuwige vreugde? Kies je voor wat de wereld biedt of voor wat God belooft?

Jozua daagde het volk uit: "Kiest heden, wien gij dienen zult... maar ik en mijn huis, wij zullen den HEERE dienen" (Jozua 24:15).

Dat is de keuze die voor ons ligt. Niet morgen. Niet als we tijd hebben. Maar vandaag.

Want zoals Spreuken 4:23 ons waarschuwt: "Behoed uw hart boven al wat te bewaren is, want daaruit zijn de uitgangen des levens."

Je hart is je kostbaarste bezit. Bewaar het voor God. Geef het volledig aan Hem. Want alleen een onverdeeld hart voor God zal stand houden in deze tijd en voor de eeuwigheid.

Moge we allen leren van Salomo's tragische val en ervoor kiezen om God te dienen met een volkomen hart, alle dagen van ons leven.